AE.1961.0077

Initiatiepaneeltje met papegaaienkop van de Nkanu bevolking

Adriaan Gerbrands (1967: 81) besprak als eerste een dergelijk paneeltje met de voorstelling van een uilenkop, die bij de Nkanu doorgaat voor de symbolische weergave van de mannelijke genitaliën. De Nkanu beweren echter dat hier geen uil maar een papegaai wordt voorgesteld, meer bepaald de grijze roodstaart (nkusu; Psittacus erythacus L.). In de Nkanu-gemeenschap wordt de papegaai in verband gebracht met de traditionele chef en met de divinator die de klauwen en de rode staartveren van deze vogel in hun machtsemblemen verwerken. Binnen de context van het nkanda-initiatieritueel, is deze bewoner van boomholten - een metafoor voor het vrouwelijke geslachtsdeel - het zinnebeeld van losbandig en indiscreet gedrag. Dat deze weergave, met halfbolle ogen en brede snavel, het mannelijke geslachtsorgaan voorstelt, valt te rijmen met het lokale geloof dat het eten van de ogen van de vogel de sperma-aanmaak ten goede komt. Dergelijke paneeltjes met een ronde of rechthoekige basisvorm en met diverse voorstellingen in reliëf hebben een beschermende kracht. Volgens de ingewonnen informatie worden aan deze stukken dezelfde waarden toegekend als aan maskers en palen en vervullen ze dezelfde functies gedurende de periode dat er nog geen maskers voorhanden zijn. In sommige voorstellingen herkent men dan ook de belangrijkste maskergelaten (Kakungu, Kisokolo, en Makemba). Het zijn tevens een soort 'uithangborden' aan de hand waarvan de initiandi een masker kunnen kiezen en bestellen bij de houtsnijder. Ze worden aan de dakrand bevestigd of tussen het dekstro gestoken van de hut binnen de nkanda-omheining. Na afloop van de nkanda kan de maker ze verzamelen en bewaren voor een volgende nkanda. Doet hij dat niet, dan gaan deze objecten net zoals de overige nkanda-sculpturen bij het in brand steken van de verblijfplaats in de vlammen op. (1) A. A. GERBRANDS, Afrika : kunst uit het zwarte werelddeel. Recklinghausen, Aurel Bongers, 1967, p. 81.

Democratische Republiek Congo

1900 - 1999

hout (plantaardig materiaal), pigment

1961-11-22

ruil - Missionarissen van Afrika - Witte Paters van Antwerpen